HYMN PAŃSTWOWY RP

Mazurek Dąbrowskiego

Polski hymn państwowy posiada nazwę własną — „Mazurek Dąbrowskiego”. Treść hymnu oraz zapis nutowy zamieszczone zostały w załącznikach nr 4 i nr 5 do ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych.*

Pieśń Legionów Polskich — 1797 r.

Utworem źródłowym polskiego hymnu jest Pieśń Legionów Polskich z Włoszech, autorstwa Józefa Wybickiego, napisana w lipcu 1797 roku w Reggio Emilia koło Bolonii — miejscu stacjonowania polskich Legionów. 

Pierwotna treść Pieśni Legionów różni się od współczesnego hymnu państwowego, w jego literackiej formie, z uwagi na obecność językowych archaizmów. Odmienna jest też kolejność 2 i 3 zwrotki. Jej tekst ułożony został do ludowej melodii, opartej na motywie mazura.

Jeszcze Polska nie umarła,

kiedy my żyjemy.

co nam obca moc wydarła,

szablą odbijemy.

Marsz, marsz, Dąbroski,

do Polski z ziemi włoski

za Twoim przewodem

złączem się z narodem.

Jak Czarnecki do Poznania

wracał się przez morze.

dla oyczyzny ratowania

po szwedzkim rozbiorze,

Marsz, marsz, Dąbroski...

Przeydziem Wisłę, przeydziem Wartę,

będziem Polakamy,

dał nam przykład Bonaparte,

iak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz, Dąbroski...

Niemiec Moskal nieosiędzie,

gdy iąwszy pałasza,

hasłem wszystkich zgoda będzie

y oyczyzna nasza

Marsz, marsz, Dąbroski...

Już  tam ociec do swej maci

mówi zapłakany:

słuchaj jeno, pono nasi

biią wtarabany.

Marsz, marsz, Dąbroski...

Na to wszystkich iedne głosy

Dosyć tej niewoli

mamy Racławickie kosy

Kosciuskę Bóg pozwoli

Pierwsza publikacja pieśni wydana została we Włoszech w Mantui w lutym 1799 r w pierwszym numerze gazetki legionowej Dekada. Pierwotny zwrot „nie umarła” z oryginalnego zapisu został w niej zmieniony na „nie zginęła”, co potwierdza także list Wybickiego z 1798 r. Najwcześniejszy zapis nutowy opublikowano w Paryżu w roku 1829.**

Żołnierska pieśń uzyskała status polskiej pieśni patriotycznej, gdy Legiony pod dowództwem generała Jana Henryka Dąbrowskiego weszły na ziemie polskie wraz z armią Napoleona. Uroczysty wjazd do Poznania 6 listopada 1806 roku można uznać za datę pełnoprawnego zyskała miano „Mazurka Dąbrowskiego” i przeszła swój szlak bojowy z ziemi włoskiej aż po Moskwę. 

Oryginalny rękopis — „Autograf” — pieśni Jeszcze Polska nie zginęła, przechowany był jako depozyt rodziny von Roznowskich w skarbcu berlińskiego Reichsbanku. Ocalały po zbombardowaniu Banku Rzeszy w lutym 1945 roku, padł prawdopodobnie łupem trofiejnych brygad Armii Czerwonej już po zdobyciu Berlina.***

Pieśń Wyzwoleńcza

Po klęsce Napoleona i utracie nadziei na przywrócenie niepodległej państwowości Mazurek Dąbrowskiego stał się narodową pieśnią patriotyczną. W 1830 roku wraz z wybuchem powstania listopadowego, powrócił ponownie jako pieśń żołnierska. Do rangi hymnu wyniesiony został na pamiątkę heroicznej bitwy pod Olszynką Grochowską 25 lutego 1831 roku. Dowodzone osobiście przez generała Józefa Chłopickiego 9 batalionów piechoty, podjęły — ze śpiewem Jeszcze Polska nie zginęła — heroiczny atak na bagnety, pokonując 19 batalionów rosyjskich.

Po upadku powstania listopadowego Mazurek Dąbrowskiego stał się znaną w całej Europie pieśnią wyzwoleńczą, obecną w wielu miastach Europy podczas Wiosny Ludów 1848 roku. Uznano go powszechnie nie tylko za polską pieśń patriotyczną, czy też polski hymn narodowy, ale jako wzorcową pieśń rewolucyjną.

Mazurek Dąbrowskiego był nie tylko tłumaczony na inne języki, ale na jego kanwie powstały także pieśni ludowe i patriotyczne innych narodów — np. Żmudzinów (1831), Chorwatów (1833) i Łużyczan (1845), a nawet hymny narodowe — Słowaków (1834) oraz Ukraińców (1863).

Wzorowaną na Mazurku Dąbrowskiego pieśń słowacką Hej! Słowianie z 1834 roku uznano oficjalnie na Zjeździe Wczechsłowiańskim w roku 1848 za Hymn Wszechsłowiański. W latach 1939-45 był hymnem państwowym Słowacji, od 1945 roku hymnem Jugosławii, od 1992 hymnem Federalnej Republiki Jugosławii, a w latach 2003-2006 hymnem Serbii i Czarnogóry.

Hymn Narodowy

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku na polski hymn państwowy proponowano różne pieśni patriotyczne. Poza „Mazurkiem Dąbrowskiego” sugerowano między innymi pieśń „Boże coś Polskę” — Alojzego Felińskiego, „Chorał” — Kornela Ujejskiego oraz „Rotę” — Marii Konopnickiej. Pojawiały się także głosy wnioskujące o ustanowienie nowego hymnu.

22 marca 1921 roku Mazurek Dąbrowskiego wskazany został jako hymn państwowy w Dzienniku Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych w rozkazie nr 221 o oddawaniu honorów przy odgrywaniu „Mazurka Dąbrowskiego” i hymnów państw sprzymierzonych.

Pierwszym oficjalnym dokumentem, w którym opublikowano treść oraz zapis nutowy Polskiego Hymnu Narodowego, był Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych z dnia 2 listopada 1921 roku. Hymn nosił tytuł Jeszcze Polska nie zginęła. To właśnie w roku 1921 wprowadzono zmienioną kolejność zwrotek w stosunku do tekstu oryginalnego Pieśni Legionów z roku 1797.

Tekst oraz zapis nutowy pieśni Jeszcze Polska nie zginęła, wskazanej jak hymn narodowy, została ponownie opublikowana  na mocy Okólnika Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 15 października 1926 roku.

Kolejnym dokumentem urzędowym, ustalającym treść Mazurka Dąbrowskiego, był Okólnik Ministra Spraw Wewnętrznych z 26 lutego 1927 roku.